Basketbol sporu nedir ? Basketbol sporu nasıl yapılır ? Basketbol sporu kuralları nelerdir ? Basketbol sporunun tarihi nedir ? Basketbol sporunda kullanılan malzemeler nelerdir ?

Basketbol sporu hakkında merak ettiğiniz soruların çok daha fazlası için yazımızı okumaya devam edin

Basketbol Sporunun Tarihi

Basketbol, dikdörtgen şeklinde bir oyun alanında beşer kişilik karşılıklı iki takım halinde oynanan oyun kuralları dahilinde topu rakip takımın sahasındaki potada bulunan çemberden topu geçirerek sayı kazanmaya çalışan, rakibin topa sahip olmasını ve sayı yapmasını engellemeye yönelik takım oyunudur. Basketbolu 1891 yılında dünyada ilk olarak oynatan kişi ise James Naismithdir. Basketbolun ilk denemesi ise 1893 yılında Paris’te bulunan Trevise sokağındaki jimnastik salonunda yapılmıştır.

Dünyada hızla gelişen basketbol sporu 1. Dünya Savaşı esnasında Avrupa’da yayılmasında en büyük pay sahibi Amerikalı askerlerdir. Kısa sürede Avrupa’da yayılan basketbol için Amerikalar 1897 yılında erkeklerde, 1900 yılında da kadınlar basketbol şampiyonaları düzenlemişlerdir. Amerikalıların milli spor olarak kabul ettikleri basketbolu 1904 yılında düzenlenen Yaz Olimpiyatlarında kulüp müsabakaları düzenleyerek Olimpiyata katılan ülkelere basketbolu tanıtmışlardır. 1905 yılında dünyanın en büyük spor salonlarından Madison Square Garden, kapılarını basketbola açmıştır.

Bu sayede basketbol kısa sürede Kanada, Fransa, İngiltere,Avustralya, Çin ve Hindistan başta olmak üzere tüm dünya’da yayılıştır.  20 Haziran 1932’de İsviçre’nin Cenevre şehrinde. İsviçre, İtalya, Arjantin, Yunanistan, Portekiz, Romanya ve Çekoslovakyanın’da buluduğu Uluslararası Amatör Basketbol Federasyonu FIBA kurulmuştur. FIBA her dört yılda bir Olimpiyat Oyunlarının düzenlenmiş olduğu şehirde toplanarak basketbol oyun kuralları için gerekli değişiklikleri yapmaktadırlar.

İlk kez 1935 yılında başlayan Avrupa Basketbol Şampiyonası 2 yılda bir düzenlenmektedir. Basketbol amatör spor olarak ilk kez 1936 yılında Berlin’de düzenlenen Olimpiyat Oyunları programına konmuştur. 1951 yılında başlayan Erkekler Dünya Şampiyonası’nı 1953’te Kadınlar Dünya Şampiyonası izlemiş, Olimpiyat Oyunları’na basketbol dalında kadınlar ilk kez 1976’da katılmışlardır. Avrupa Ligi ise 1995-96 sezonunda başlamıştır. Basketbol Türkiye’de ilk kez 1904 yılında Amerikan Robert Koleji öğrencileri tarafından oynanmıştır. Ülkemizde basketbolun yayılmasında öncülüğü 1911 yılında Galatasaray Lisesi Beden Eğitimi Öğretmeni olan Ahmet Robenson yapmıştır.

Yine 1913 yılında ilk basketbol şubesi Fenerbahçe’de açılmasına rağmen. İlk zamanlarda savaş yılları olması ve oynayacak rakip bulunamaması nedeni ile, basketbolda bir gelişme sağlanamamıştır. Basketbol 1936 – 1959’a kadar, Spor Oyunları Federasyonu adı altında voleybol ve hentbolle birlikte yürütülmüş daha sonra 1 Mart 1959 yılında Türkiye Basketbol Federasyonu resmen kurulmuştur. 1966 yılına kadar yapılan Türkiye Basketbol Şampiyonalarının yerini Deplasmanlı Türkiye Basketbol Ligi almıştır.

Basketbol Sahasının Özelliği, Potanın Özelliği Nedir 

Basketbol genellikle kapalı spor alanında oynanmaktır. Saha dikdörtgen biçiminde FIBA standartlarına göre 28 m x 15 m’dir. Oyun alanının tabanında sert tahta veya özel parke kullanılmaktadır. Oyun alanı tam ortadan çizgiyle ikiye ayrılır. Sahanın ortasında daire şeklinde yuvarlak çizgi bulunmaktadır. Pota kenar çizgisinden 1,2 metre içeride bulunmakta ve 1,8 m x 1,2 m boyutlarındadır. Cam beyazı potanın yüksekliği yerden 3,05 metre olup, 43 cm çapında demir sepet sepete asılı altı açık file bulunmaktadır. Basketbol topunun çevresi 75-78 cm olup topun yarı çapı ise 12,3 cm, topunun ağırlığı ise 650-700 gramdır.

Basketbol Oyun Kuralları Nelerdir ?

1- Basketbol müsabakasında en fazla 12 oyuncu bulunmakta ve 5 oyuncu müsabakada yer alırken 7 kişi ise yedek kulübesinde bulunmaktadır.

2- Basketbol maçlarını 3 hakem tarafından yönetilmektedir. Misafir takımın saha seçme hakkı bulunmaktadır. Oyun orta sahada bulunan dairenin tam ortasından hava atışı ile başlamaktadır. Hava atışında her iki takımdan birer oyuncu orta sahaya gelir hakem tarafından yapılan hava atışı sonrasında tek eli ile topu kendi sahasında bulunan takım arkadaşlarına kazandıran taraf oyuna başlar.Müsabakanın 2. devresinden  sonra saha değişimi yapılır.

3- Maçlar 10’ar dakikalık dört periyottan oluşmaktadır.Beraberlik durumunda uzatma periyodu oynanmaktadır. Her takım ilk üç periyotta ve uzatma periyodunda 1’er dakikalık bir, dördüncü periyotta iki mola hakkına sahiptir. İkinci ile üçüncü periyot arasında 15 dakikalık devre arası verilir. Diğer periyotlar arasında bu mola 2 dakikadır.

4- Hücuma geçen takım sahasını 8 saniyede içinde terk etmek zorunda olup, 24 saniye içinde ise hücumunu  tamamlamak zorundadır. Tamamlayamaması halinde ise topu kullanma hakkı rakip takıma geçmektedir.

5- Oyucu hareketli pozisyonda elinde topla top sürebilir, pas ve şut atabilir. Fakat topu sürerken topu eline alarak durursa tekrar hareketlenerek topu süremez. Ancak topu istediği kişiye veya yöne doğru pas atarak oyun devam eder.

6-  Bir takımda 5 oyuncu bulunur. Bu oyunculardan biri orta saha, ikisi savunma ve ikisi de hücum oyuncusu olarak görev yaparlar. Her takımın sınırsız oyuncu hakkı bulunurken çıkan oyuncu tekrar oyuna girebilir. Faul hakkını doldurmuş oyuncu tekrar oyuna giremez.

7- Her maçı bir baş hakem ve iki yardımcı hakem olmak üzere üç hakem yönetmektedir. Hakemlerin üniforması tişört, siyah pantolon, siyah çorap ve siyah basketbol ayakkabısından oluşur.

8-  Bir oyuncu bir maçta beş faulle oyun dışı kaldığı gibi tekrar oyuna giremez. Fakat her oyuncunun bireysel olarak yaptığı fauller aynı zamanda takım faullerini de belirlemektedir. Bir periyotta toplamda dört takım faulüne ulaşan takımın daha sonra yaptığı her faul, rakip takıma serbest atış kullanma hakkı kazandırmaktadır.

9- Müsabaka esnasında oyun hakem tarafından durdurulmadıkça top potadan veya çemberden dışarı çıkmadan oyun sahasına geri dönerse oyun devam eder. Yine oyuncu sahayı belirleyen çizgilerin dışına temas etmedikçe, top oyun çizgilerinin dışına temas etmeden havadan saha çizgisinin dışına çıksa dahi, oyuncu topu içeri çevirebilirse de oyun devam etmektedir.

10-Her sayı atışından sonra veya hakemin düdüğü çalmasının ardından, oyun ve oyun zamanı durur. Sayı yiyen takımın pota gerisindeki çizgi arkasından topu oyuna sokması ile hem zaman hem de oyun tekrar başlamaktadır. Oyun içindeki diğer durumlara göre, hakemin gösterdiği yerlerden, top oyuna sokulur.

11- Üç sayı çizgisi içinden yapılan her başarılı atış iki sayı, üç sayı çizgisi gerisinden yapılan her başarılı atış üç sayı olarak değerlendirilir. Faullerden veya kural ihlallerinden dolayı kazanılan başarılı serbest atışlar bir sayı olarak değerlendirilmektedir.

12-  Basketbolda mola antrenörün ve yardımcı antrenörün isteğine bağlı olarak oyuna verilen aradır. Molayı sayıyı yiyen takım alabilir. Antrenörün mola alabilmesi için oyun durmuş ve hakemin masayla iletişimi bitirmesi gerekmektedir.Her takımın birinci devrede iki (2), ikinci devrede üç (3) ve her uzatma periyodunda bir (1) mola hakkı vardır. Kullanılmayan molalar bir sonraki devreye veya uzatma periyoduna taşınamaz.

13- 3 (Üç) saniye kuralı: Bir oyuncunun kısıtlamalı alan dışına çıkmış kabul edilebilmesi için, her iki ayağının da kısıtlamalı alan dışına basmış olması,  kendisi veya bir takım arkadaşı sayı için atış halindeyken kısıtlamalı alanda ise ve top oyuncunun elini terk etmiş veya terk etmek üzere olmalı ki oyuncuya izin verilebilsin.

14-  5 (Beş)Saniye kuralı: Oyuncu en fazla 1 metre içinde rakibini tarafında savunuluyorsa buna yakından o oyuncu yakından savunulmaktadır. Müsabaka esnasında yakından savunulan oyuncu 5 saniye içinde pas vermeli, şut atmalı, ve dripling yapması gerekmektedir.

15- 8 (Sekiz) saniye kuralı: Bir takımın geri sahası; takımın sepeti, arkalığın oyun sahasına bakan kısmı ile takımın sepeti arkasındaki dip çizgi, kenar çizgileri ve orta çizginin tamamı ile sınırlanan sahadan oluşur.

Bir takımın ön sahası, rakibin sepeti, rakibin arkalığının oyun sahasına bakan kısmı ile rakibin sepetinin arkasındaki dip çizgi, kenar çizgiler ve orta çizginin yakın kenarı ile sınırlanan sahadan oluşur.

Şu durumlarda top bir takımın ön sahasına geçmiş kabul edilir:

Top ön sahaya temas ettiğinde.

Top ön sahaya temas eden bir oyuncuya veya hakeme temas ettiğinde.

Bir takım canlı bir topu kendi geri sahasında kontrol ettiğinde, bu oyuncunun takımı topu 8 saniye içinde ön sahaya geçirmelidir.

Topu daha önce kontrol eden takım, aşağıdaki nedenlerden dolayı topu yine kendi sahasından oyuna sokacaksa, 8 saniye kaldığı yerden devam eder:

Topun saha dışına çıkması.

O takımdan bir oyuncunun sakatlanması.

Hava atışı durumu doğması..

Çift faul.

Her iki takımın yaptığı faullerin birbirini götürmesi.

 16-  24 (Yirmidört) saniye kuralı: Bir oyuncu oyun sahasında canlı bir topun kontrolünü eline geçirdiğinde, onun takımı 24 saniye içinde sayı için şut atmak zorundadır.

Şut sırasında 24 saniye ihlalinin meydana gelmemesi için:

Top atış yapan oyuncunun elini, 24 saniye aygıtı sesli işaret vermeden terk etmiş olmalı

ve, top oyuncunun elini terk ettikten sonra ya çemberden geçmeli ya da çembere temas etmeli. 24 saniyenin bitimine yakın şut atılmış ve top havada iken 24 saniye aygıtı sesli işaret vermişse,

Top çemberden geçerse, ihlal söz konusu değildir.

Top çembere temas ederse, ihlal söz konusu değildir.

Top arkalığa temas etmiş (çembere değil) veya çembere temas etmemiş ve rakip takımdan bir oyuncu topu derhal ve net şekilde kontrol etmişse, sesli işaret dikkate alınmaz ve oyun devam eder.

Bu durumlarda topa ve aksama müdahale ile ilgili kısıtlamalar geçerlidir.

BASKETBOL’DA BULUNAN ve KULLANILAN TERİMLER

Asist: Oyuncunun müsabakada takım arkadaşına basket yapması için verdiği pastır.

Backcourt (savunma sahası): Bir takımın savunma yaptığı yarı sahaya verilen addır.

Basket: Topun potada bulunan çemberin  içinden geçerek sayı kazanılmasına verilen addır.

Blok: Savunma oyuncusu tarafından, hücum oyuncusunun sayı yapmasını veya geçmesini engelleme hareketine verilen addır.

Cut: Sayı yapmak amacıyla yapılan çabuk, hızlı yapılan harekete verin addır.

Dribbling (Top sürme): Topu sektirerek istenilen yöne doğru yürüyerek veya koşarak yapılan sürme hareketine verilen addır.

Drive: Hücum oyuncusunun sayı yapmak amacıyla yaptığı harekete verilen addır.

End Line(dip çizgi): Sahanın enlemesine, pota altından geçen çizgiye verilen addır.

Fast Break: Bir takımın rakip takımı savunmasız yakalayarak hızla sayı yapmak amacıyla atak yapmasına verilen addır.

Faul Atışı (serbest atış): Faul sonucu, serbest atış alanından kullanılan müdahalesiz atışlara verilen addır.

Front Court (hücum sahası): Bir takımın hücum yaptığı yarı sahanın addır.

Hata: Faul sayılmayan kural ihlallerinin adıdır.

Hatalı Yürüme (steps): Bir oyuncunun topu kontrol altına aldıktan sonra sektirmeden birden fazla adım atarak yürümesi veya sektirdikten sonra topu tutup, tekrar top sürme hareketi yapmasına verilen addır.

Hava Atışı (jump ball): Hakemin oyunu başlatmak amacıyla, topu iki rakip oyuncunun arasından yukarı doğru atması ve bu oyuncuların topu tek elleriyle çelerek takım arkadaşlarına kazandırmak için  yapılan hareketin addır.

High Post (yüksek post): Serbest atış alanının hemen dışından başlayan hücum bölgesine verilen addır.

Hücum Faulü: Bir oyuncunun top kendi takımında iken, rakip oyuncuya faul yapmasına hücum faulü denir.

Jump Shot: Oyuncunun pota önünde sıçrayarak havada tek elle basket yapmak amacıyla şut atmasına verilen addır.

Man to Man Defense (adam adama savunma): Belirlenen her bir oyuncunun birebir takibiyle yapılan savunma çeşidine verilen addır.

Midcourt Line (orta saha çizgisi): Sahayı ortadan ikiye ayıran çizgi, diğer adı da 8 saniye çizgisidir

Perdeleme (Screen): Hücum eden takımın oyuncularından birinin takım arkadaşının kolay şut atması veya rakibi geçebilmesi için, takım arkadaşı ile savunma oyuncusunu arasına girmesine verilen addır.

Pivot: Belirlenen bir ayağın sabitlenmesi ve sabitlenen ayak etrafında dönme işine verilen addır.

Pres: Savunma yapan takım oyuncularının, hücum yapan takım oyunculardan topu kapmak ve hata yapmalarını sağlamak için, üzerlerinde baskı kurma işlemine verilen addır.

Ribaunt: Potadan ya da çemberden dönen veya seken topa sahip olmak için yapılan harekete verilen addır.

Teknik Faul: Oyuncuların kural ihlal etmeleri sonucu verilen cezaya verilen addır.

Turnike (lay – up): Koşarak potaya en yakın mesafeden, çarptırarak veya direk çembere tek elle atılarak yapılan şuta verilen addır.

Fethiye de 4 gece 5 gün konaklama ve aktiviteli tatil paketleri hakkında bilgi almak ve rezervasyon yaptırmak için www.tatil365gun.com adresinden inceleyebilirsiniz.